Co powinien zawierać wniosek o przeprowadzenie konsultacji społecznych?
Zgodnie z art. 5 a ustawy o samorządzie gminnym, organy gminy mogą prowadzić na swoim terytorium konsultacje z mieszkańcami w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla danej jednostki; zasady i tryb prowadzenia konsultacji określają uchwały organów stanowiących poszczególnych jednostek. Sposób, w jaki prowadzone będą konsultacje w poszczególnych gminach, zależy zatem od tego, jakie konkretne rozwiązania przyjmą w swoich uchwałach ich rady.
Jak daleko sięgają jednak uprawnienia organów stanowiących w zakresie doprecyzowywania trybu i zasad organizowania konsultacji społecznych na ich terenie? W marcu br. wypowiedział się w tej sprawie wojewoda lubuski, odnosząc się do uchwały podjętej przez jedną z rad gmin.
Rada Zielonej Góry przyjęła 31 stycznia br. uchwałę w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami Gminy Zielona Góra. Między innymi, w uchwale znalazło się postanowienie, zgodnie z którym wniosek mieszkańców w sprawie przeprowadzenia konsultacji powinien zawierać dodatkowo listę osób popierających wniosek o przeprowadzenie konsultacji, na formularzu zawierającym imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer ewidencyjny PESEL oraz własnoręczny podpis. Ten punkt uchwały zakwestionował wojewoda lubuski.
W rozstrzygnięciu nadzorczym z dnia 7 marca 2014 r. wojewoda zaznaczył, że – na mocy art. 5a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym – rada powinna w swojej uchwale określić zasady i tryb przeprowadzania konsultacji społecznych, a więc doprecyzować, kto inicjuje konsultacje, sposób i formę konsultacji, czas i miejsce ich przeprowadzenia, reguły ustalania wyników oraz sposób przekazania tych wyników do wiadomości społeczności lokalnej. Ponieważ ustawa o samorządzie gminnym nie definiuje pojęcia „mieszkańca”, w tym zakresie rada gminy ma kierować się przepisami ustawowymi i konstytucyjnymi akcentującymi, „że mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Również uprawnienia do uczestnictwa w wyborach i referendum gminnym są powiązane ze stałym zamieszkaniem na obszarze gminy.” Miejscem zamieszkania danej osoby jest zaś miejscowość, w której ta osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. Zatem – aby zidentyfikować „mieszkańca” danej gminy – wystarczające są takie dane, jak imię, nazwisko oraz adres danej osoby, pod którym przebywa ona z zamiarem stałego pobytu. W związku z tym, wymóg dodatkowego legitymowania się numerem PESEL przez mieszkańców wnioskujących o przeprowadzenie w gminie konsultacji społecznych wykracza poza granice przyznanego radzie przez ustawodawcę upoważnienia. Jak argumentował wojewoda, „numer PESEL nie stanowi warunku ani przesłanki pojęcia mieszkańca, więc mieści się poza granicami semantycznego znaczenia słowa mieszkaniec. Zatem Rada formułując w ten sposób tryb wnioskowania o przeprowadzenie konsultacji społecznych, dodając podanie numeru PESEL, wprowadza dodatkowe wymogi wykraczając poza kompetencję nadaną przez ustawodawcę artykułem 5a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.”
Organ nadzoru dodał też, że ustawa o ochronie danych osobowych (a takimi są dane, których wymagała od mieszkańców rada) nakłada na administratora tych danych m.in. obowiązek przestrzegania zasady adekwatności (relewantności) danych w stosunku do celów, dla jakich są one przetwarzane. Zatem i z tego punktu widzenia, rada przekroczyła swoje uprawnienia, zobowiązując na gruncie uchwały mieszkańców do podawania ich numerów PESEL pod wnioskiem dotyczącym konsultacji. Z tych też powodów uchwała rady w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami Gminy Zielona Góra została uznana za nieważną w zakwestionowanym przez organ nadzoru fragmencie.
